Bahaya Guna WiFi Awam: Free atau Perangkap?

Gambar dihasilkan oleh AI. Bahaya Guna Wifi Free

Di mana sahaja kita berada sama ada di kedai kopi, pusat membeli-belah, atau lapangan terbang akses WiFi percuma sering dianggap sebagai “penyelamat” kan?. Ia membantu kita menjimatkan data telefon, memudahkan urusan kerja, menghantar mesej, malah meluangkan masa dengan menonton video atau media sosial. Lebih – lebih lagi kalau Wifi tu laju mesti seronok.

Namun, di sebalik kemudahan itu, terselit satu persoalan penting: adakah WiFi awam benar-benar selamat digunakan?

Ramai orang tidak sedar bahawa rangkaian WiFi percuma boleh menjadi pintu masuk kepada pelbagai ancaman siber. Jom kita sama-sama fahami bahaya di sebalik WiFi percuma, bagaimana mengenal pasti rangkaian yang mencurigakan, dan apa tindakan mudah yang boleh anda lakukan untuk melindungi data peribadi. 

Kenali WiFi Awam dan Mengapa Ia Berisiko?

WiFi awam ialah rangkaian internet percuma yang biasanya disediakan di tempat-tempat awam seperti restoran, perpustakaan, stesen bas, lapangan terbang, atau pusat beli-belah. Tujuannya adalah baik, iaitu memberi kemudahan kepada orang ramai untuk kekal berhubung. Jangan salah faham ya, saya tidak mengajak kita semua untuk tidak guna Wifi free.

Tetapi, masalah bermula kerana dua faktor utama: 

1. Rangkaian ini biasanya tidak dienkripsi dengan baik.

Ini bermakna data yang dihantar dan diterima boleh dilihat oleh pihak ketiga jika mereka mempunyai alatan tertentu. Sekarang pengodam semua tahu benda-benda tu.

2. Sesiapa sahaja boleh menyambung kepadanya tanpa kawalan keselamatan yang ketat.

Penjenayah siber tidak perlu bersusah payah menembusi sistem; mereka hanya “menyamar” sebagai pengguna biasa.

Hasilnya, WiFi awam menjadi lubuk emas bagi penjenayah siber. Mereka tidak perlu menggodam server besar yang dilindungi firewall. Cukup sekadar menunggu mangsa yang cuai seperti seseorang yang log masuk ke akaun bank atau mengisi butiran kad kredit ketika sedang minum kopi.

Wifi free. Siapa yang tak nak kan?

Risiko Utama Menggunakan WiFi Awam

1. Serangan "Man-in-the-Middle" (MitM)

Bayangkan anda sedang menghantar mesej atau melayari laman web. Tanpa anda sedar, ada seseorang yang “duduk” di tengah-tengah sambungan internet anda dan laman web tersebut. Inilah yang dipanggil serangan Man-in-the-Middle (MitM).

Apa yang berlaku?

• Penjenayah boleh memintas komunikasi kita
• Kata laluan, nombor kad kredit, id bank, alamat emel, malah fail yang dihantar boleh dibaca oleh mereka.
• Anda rasa anda berhubung dengan laman sah, tetapi sebenarnya maklumat itu “singgah” dahulu ke tangan orang ketiga.

Bagi pengguna biasa, serangan ini hampir mustahil dikesan. Semuanya kelihatan normal dan kita  masih boleh melayari laman web seperti biasa, menghantar mesej, dan memeriksa e-mel. Bezanya, orang lain sedang membaca apa yang anda lakukan dan apa kita buat. Ni orang namakan skodeng dalam alam maya.

Baca juga artikel berkaitan . Apa itu phishing dan cara menghindarinya. 

2. Rangkaian Palsu (Evil Twin)

Satu lagi ancaman yang semakin popular ialah Evil Twin. Caranya mudah tetapi licik:

• Penyerang mencipta rangkaian WiFi yang kelihatan asli, contohnya Starbucks_Free_WiFi atau Airport_Guest_WiFi.
• Pelenggan menyambung dengan gembira kerana namanya nampak meyakinkan.
• Sebenarnya, semua data yang anda hantar akan terus masuk ke sistem penyerang si hacker ni.

Bagi kita yang tak da pengetahuan berkaitan benda ni, sukar membezakan antara rangkaian sahih dengan rangkaian palsu ini. Tambahan pula, ramai pengguna hanya klik “connect” tanpa berfikir panjang. Nak try laju ke tak macam tu la. 

3. Serangan Malware & Spyware

Selain MitM dan Evil Twin, ada satu lagi risiko besar: malware (perisian hasad). Ada WiFi awam yang digunakan penyerang untuk menghantar fail berbahaya secara automatik ke peranti anda.

• Tanpa anda sedar, telefon atau komputer boleh dijangkiti spyware yang merakam aktiviti kita.
• Ada juga malware yang bertindak sebagai “ransomware”, iaitu mengunci fail penting dan meminta wang tebusan untuk membukanya semula.

Baca juga Artikel berkaitan Malware. 9 Tanda Laptop Kena Virus.

Tanda-Tanda WiFi yang Mencurigakan

Walaupun pengodam ni semakin pintar, masih ada beberapa petunjuk yang boleh membantu kita untuk mengenal pasti rangkaian berbahaya pada kita:

1. Tiada kata laluan diperlukan: Jika terlalu mudah untuk disambungkan, berhati-hatilah. Macam Wifi Free 
2. Nama rangkaian pelik atau meragukan: Contoh, ejaan salah seperti Sturbucks_WiFi atau nama rawak seperti FreeNet123.
3. Kelajuan internet sangat perlahan tanpa sebab: Kadang-kadang ini berlaku kerana sambungan anda sedang dipantau atau dipintas.
4. Pop-up aneh: Jika selepas sambungan muncul banyak pop-up meminta anda masukkan maklumat peribadi, itu tanda bahaya.
5. Minta log masuk melalui laman mencurigakan: Sesetengah WiFi palsu akan mengarahkan anda ke laman “login” yang kelihatan asli, tetapi sebenarnya palsu.

Langkah-Langkah Melindungi Diri Ketika Menggunakan WiFi Awam

Bahagian ini paling penting, sebab tahu bahaya sahaja belum cukup. Kita juga perlu tahu apa yang boleh dibuat untuk elakkan diri daripada jadi mangsa. Jangan risau, langkah-langkah ni mudah diamalkan dalam kehidupan seharian:

1. Gunakan VPN (Virtual Private Network)

VPN macam lorong rahsia yang hanya anda tahu. Bila guna VPN, data anda “dibungkus” dan dihantar melalui terowong selamat, jadi orang luar susah nak curi. Kalau anda memang selalu guna WiFi awam untuk kerja, belajar, atau urusan rasmi, VPN ni memang wajib.

Baca Artikel Berkaitan. Fungsi VPN untuk keselamatan dalam Talian

VPN Penting dalam menjaga maklumat Peribadi kita.

2. Elakkan Transaksi Penting

Serius ya, jangan sesekali log masuk akaun bank atau buat pembelian online bila guna WiFi percuma. Walaupun nampak remeh, inilah saat yang paling mudah untuk maklumat anda dicuri. Kalau betul-betul nak buat, tunggu sampai ada rangkaian yang selamat di rumah atau gunakan data telefon.

3. Matikan Fungsi Auto-Connect

Pernah tak telefon anda automatik sambung WiFi tanpa anda sedar? Fungsi auto-connect memang memudahkan, tapi juga berisiko. Kadang-kadang ia boleh sambung ke rangkaian palsu. Jadi, lebih baik matikan fungsi ini dan sambung secara manual bila perlu saja.

4. Gunakan Data Selular Kalau Boleh (Mobile data)  (Masa diluar kawasan rumah)

Ya, kita tahu data telefon agak “mahal”. Tapi kalau nak bandingkan dengan risiko kehilangan duit atau maklumat penting, bayar sedikit untuk data jauh lebih berbaloi. Lebih selamat, lebih tenang. 

5. Kemas Kini Sistem & Aplikasi

Ramai orang malas nak update telefon atau komputer, padahal setiap kemas kini biasanya ada “patch” keselamatan untuk tutup ruang yang mudah digodam. Jadi, lain kali keluar notifikasi update, tekan saja “install now”. Itu langkah mudah untuk lindungi diri sendiri.

6. Gunakan Firewall & Antivirus

Memang betul firewall atau antivirus bukan jaminan 100% selamat, tapi sekurang-kurangnya ia memberi lapisan perlindungan tambahan. Bayangkan macam pakai tali pinggang keledar bukan bermaksud kita takkan terlibat dalam kemalangan, tapi risiko cedera tu lebih rendah.

7. Gunakan “Forget Network” Selepas Selesai

Bila dah habis guna WiFi awam, jangan lupa tekan “forget network”. Peranti anda jadi lebih selamat sebab ia takkan automatik sambung semula lain kali. Nampak macam kecil, tapi ini langkah bijak untuk elak risiko.

Kepentingan Firewall dan antivirus.

Tips Tambahan Untuk Kita

Selain langkah keselamatan utama, ada beberapa tip tambahan yang boleh diamalkan:

• Gunakan laman web HTTPS sahaja. Pastikan alamat laman web bermula dengan https:// kerana ia lebih selamat berbanding http://.
• Log keluar selepas guna. Jangan biarkan akaun sosial atau emel anda terbuka selepas selesai.
• Semak aktiviti akaun secara berkala. Jika ada log masuk mencurigakan, ubah kata laluan segera.
• Aktifkan pengesahan dua faktor (2FA). Ini memberi perlindungan tambahan walaupun kata laluan anda bocor.

       Baca Juga Artikel berkaitan 2FA . Apa itu 2FA ?

Rumusan dari saya: Berhati-hati, Jangan Terperangkap

Kemudahan WiFi awam memang menggoda mudah, cepat, dan percuma. Tetapi, harga yang perlu dibayar boleh jauh lebih mahal jika data peribadi kita dicuri.

Ingatlah:

• Jangan terlalu percaya dengan rangkaian percuma. Takut ada udang disebalik batu.
• Gunakan langkah keselamatan asas seperti VPN, firewall, dan data selular.
• Utamakan keselamatan daripada keselesaan sementara.

Dalam dunia digital hari ini, berhati-hati lebih baik daripada menyesal. Dengan sedikit disiplin dan kesedaran, anda boleh terus menikmati internet tanpa rasa cemas, sambil memastikan maklumat peribadi anda kekal selamat.